De deelnemers maken kennis met het model ‘Verbindend en Geweldloos Communiceren’ van Marshall Rosenberg. In de godsdienstles kan dit model gebruikt worden om dieper in te gaan op de belevingswereld van personages uit Bijbelverhalen, geloofsfiguren enz. waardoor de kinderen makkelijker zullen uitgenodigd worden te spreken over hun eigen leven. Dit model leert kinderen te spreken vanuit eigen gevoelens en behoeften, verantwoordelijkheid op te nemen voor het eigen leven en empathisch te luisteren en te communiceren met anderen. Het model is ook zeer efficiënt bij het hanteren van conflicten. Tijdens de sessie maken de deelnemers kennis met twee dieren die symbool staan voor Geweldloze Communicatie (giraf en jakhals) en oefenen ze op twee ‘hinkelpaden’ die kinderen op een speelse wijze vaardig maken om te spreken vanuit hun hart en empathisch te luisteren.

Hedwig Berghmans is inspecteur-adviseur coördinator godsdienst met een grote passie voor al wat met Verbindende en Geweldloze Communicatie te maken heeft. Hij volgde opleidingen in Geweldloze Communicatie, Transactionele Analyse, NLP, meditatie, beweging en dans enz. Hij is auteur van het boek “Luisteren en spreken vanuit het hart” dat eind augustus 2015 verscheen bij uitgeverij Averbode. Hij is actief lid van Netwerk NVC (Nonviolent Communication) Vlaanderen. http://luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

Samen onderzoeken we verschillende werkvormen om met kinderen te komen tot filosoferen. We ondervinden wat je als leerkracht kan doen om ondersteunend en helpend te zijn in het op gang brengen van dialoog. Hoe je met kinderen kan gaan nadenken over God proberen we uit in het theologiseren. Ook ontdekken we hoe je die gesprekken van oppervlakkig kan laten evolueren naar diepgaand. We staan ook stil bij waarom filosoferen en theologiseren met kinderen zo belangrijk is in hun levensbeschouwelijke en religieuze groei.

Vanuit haar achtentwintigjarige praktijkervaring als leermeester RKG bouwde Agnes Vonckx haar expertise op in het filosofisch en theologisch op weg gaan met kinderen. Vandaag is zij als inspecteur-adviseur RKG actief in het aartsbisdom.

Het leerplan rooms-katholieke godsdienst duidt het vak godsdienst als een ontmoeting vanuit de totale persoon. Ook het lichaam speelt daarin een belangrijke rol: wij drukken onszelf uit via ons lichaam, bouwen ervaringen op door onze lichamelijke gewaarwordingen, creëren iets met onze handen … In deze workshop gaan we in op hoe wij met kinderen (1) door lichamelijke oefeningen de weg van de innerlijkheid kunnen bewandelen en hoe ze door contact te maken met hun lichaam tot rust, stilte en verbondenheid met zichzelf komen. Ons lichaam is (2) ook een poort naar anderen en via enkele praktische opdrachten ontdekken we hoe we, vanuit het werken met het lichaam, het contact en de verbondenheid met elkaar kunnen stimuleren. Andere opdrachten (3) laten ons ervaren hoe we via zintuiglijke belevingen openkomen voor de natuur en in bewondering komen te staan voor de schepping. Daarnaast kunnen we via ons lichaam (4) toegang krijgen tot de symbooltaal en geloofsverhalen: in en door het uitbeelden van Bijbelverhalen komt de dieperliggende betekenis voor ons naar boven. Aangezien het hier gaat om opdrachten die focussen op de beleving, zullen wij in deze workshop actief aan de slag gaan en de opdrachten in de eerste plaats zelf ervaren en beleven.  

Inse Van Rossom bouwde als leermeester rooms-katholieke godsdienst en kinderyogadocent ervaring op in verschillende scholen. Die ervaringen deelde ze als nascholer aan het aartsbisdom in diverse workshops. Thans deelt zij haar passie voor het godsdienstonderwijs als inspecteur-adviseur RKG.

“Wat hoort er allemaal thuis in een godsdienstles?

Welke begin - en eindrituelen, verhalen, een verteltheater, vertelplaten, toneel, liedjes, muziek, stilte, dans… kan ik gebruiken?

Hoe maak ik mijn leerlingen nieuwsgierig…

Hoe start ik mijn les… welk ritueel gebruik ik om mijn les af te sluiten?

Wat met leerlingen die nood hebben aan een vaste structuur?

Wat zit er in de Jezusdoos of mijn speciaal koffertje? Een hoed met pluimen? Een koningsblauwe doek? Een boot… een matrozenhoed…

Hoe kunnen we vieren en bidden… een klasviering doen als afsluiter van een bepaald project?”

Wanneer je een antwoord zoekt op deze vragen, wil deze workshop voor jou concrete handvatten aanreiken om mee aan de slag te gaan.

Ria Leonaers is leerkracht aan een school voor Buitengewoon Secundair Onderwijs Type 2, OV1. Zij heeft heel haar loopbaan godsdienst gegeven zowel in het BuBaO als in het BuSO.

Sinds 2011 is zij in het aartsbisdom deeltijds inspecteur-adviseur voor het Buitengewoon Onderwijs.

Rustig worden en tot stilte komen is een belangrijke en deugddoende ervaring voor alle kleuters. De stilte-ervaring is basis voor gebedsopvoeding. Via stilte-, luister- en hoorspelletjes kan je dat langzaam laten groeien. Ook de sfeerschepping bij een kaars en muziek kan stilte bevorderen.

Bidden gebeurt steeds vanuit het bewustzijn van Gods aanwezigheid. Mensen maken tijd voor God en richten zich tot Hem. Men kan persoonlijk bidden of samen met anderen. Bidden is veel ruimer dan ‘zich verbaal uitdrukken tot God’.

We gaan op zoek naar Jezus en God aan de hand van een (kleuter)prentenboekje.

Je maakt kennis met de evolutie van het bidden bij peuters tot oudste kleuters.

Verschillende soorten gebedjes komen aan bod. Aan de hand van een ‘gebedswaaier’ kijk je waar en op welk moment je kan bidden maar ook hoe je een gebedsritueel kan opbouwen. Daarbij besteed je aandacht aan de levensbeschouwelijke verscheidenheid  in de kleuterklas.

Heel wat praktische voorbeelden komen aan bod.

An Declerck mocht als kleuteronderwijzeres met veel kleuters levensbeschouwelijk op weg gaan. Vandaag deelt ze die ervaringen als pedagogisch begeleider-nascholer godsdienst in de kleuterschool.

Vaak benaderen we Bijbelteksten vanuit het hoofd. We willen dat kinderen de bijbel begrijpen. Toch worden kinderen in eerste instantie ‘emotioneel geraakt’ door verhalen, woorden en zinsneden. In deze workshop worden een reeks dynamische middelen aangereikt en actief beleefd, die kinderen helpen om het leven in een Bijbeltekst te activeren en om hun eigen ‘geraakt zijn’ in concreet gedrag om te zetten. Aangeraakt worden, beleven, doorvoelen… en dat voorzichtig uiten in bewegingen, gedragingen, verhoudingen…om mogelijks ook beter te… begrijpen. Kom mee proeven… krijg goesting… wordt van binnenuit ‘geraakt’ … en vind  je eigenste bewegingen, middelen, handelingen en houdingen om kinderen hierin actief te begeleiden.

Jean Agten was 35 jaar lector levensbeschouwing – godsdienst aan de lerarenopleiding te Brussel, 20 jaar stafmedewerker in de opleiding Bibliodrama Vlaanderen en 15 jaar nascholer (godsdienst)leerkrachten. Vandaag is hij actief als procesbegeleider en nascholer in godsdienstdidactiek, bibliodrama, interlevensbeschouwelijke communicatie, levensdansen, identiteit en zingeving.

Kleuters houden van verhalen, kleuterleid(st)ers van vertellen.

In deze werkwinkel zoeken we naar de diepere betekenis in bekende en minder bekende prentenboeken. Wat maakt dit prentenboek waarde-vol? Samen met collega’s ga je op zoek naar de diepere betekenis in een boek en ontdek je kansen om vanuit het waarde-volle verhaal de levensbeschouwelijke groei van kleuters verder te ontwikkelen.Ontdekkingen en ideeën worden verankerd in het schema van levensbeschouwelijke en religieuze groei.

Breng je jouw favoriete waarde-volle prentenboek mee?

Veronique De Kock is pedagogische begeleider kleuteronderwijs voor de scholen van de Broeders van Liefde.

Talentontwikkelend werken in de Godsdienstles betekent leren verbeelden van welke toekomst we dromen, welke perspectieven ons inspireren. Ook heeft talentontwikkelend werken te maken met het ontdekken en laten groeien van verschillende talenten en mogelijkheden die in elk kind leven. Concreet oefenen we het leren ontdekken van toekomstperspectieven aan de hand van Bijbelverhalen. Door verschillende werkvormen in te zetten die inspelen op de verschillende soorten talenten en mogelijkheden van kinderen, ontdekken we meerdere betekenissen.

Griet Liebens is Inspecteur adviseur RKG in het bisdom Hasselt. Tevens is zij als docent godsdienst verbonden aan de lerarenopleiding van UC Leuven-Limburg. 

Rituelen en symbolen nemen in het leven van kinderen een belangrijke plaats in. Ze bieden een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Kinderen kunnen hierdoor uitdrukking geven van wat in hen leeft in verbondenheid met de kleine en grote wereld.

Binnen godsdienstige ontwikkeling zoeken we naar rituele belevingskansen in onze godsdienstlessen-(momenten).

Sabien Lagrain is inspecteur-adviseur RKG in het bisdom Brugge. Regelmatig geeft zij workshops die de rijkdom aan belevingskansen in het godsdienstonderwijs behartigen.

“Wat doe ik wanneer ik evalueer?

Ben ik op jacht naar punten? Moet ik in orde zijn voor de inspectie? Volg ik blind de blaadjes van de methode? …

Breng ik de levensbeschouwelijk-religieuze groei van déze kinderen in déze klas in beeld? Stimuleer ik door mijn manier van evalueren de levensbeschouwelijke competenties en ontwikkeling van de leerlingen? Geef ik feedback? Ben ik creatief in het hanteren van evaluatievormen? …

Ik weet het soms niet! Het is zo moeilijk!”

Ben jij ook op zoek naar vormen van zinvol evalueren? Wil je je ook bevrijden van de zinloze vormen van evalueren? Dan hopen we via deze werkwinkel op een inspirende en actieve manier op weg te gaan zodat EVA een uitdagende tochtgenoot is.

Sandra Maertens is inspecteur-adviseur RKG in het bisdom Hasselt. 

In deze werkwinkel kan je kennismaken met de wijze waarop godsdienst in het leerplanconcept werd opgenomen. Met  concrete werkvormen kan je verkennen hoe je godsdienst geïntegreerd kan aanpakken. We proberen dit met concrete materialen uit.

Katrien Tonnard werkte mee aan het Werkplan en Leerplan en Raamplan godsdienst voor kleuter- lager en buitengewoon onderwijs. Als inspecteur-adviseur godsdienst werkte ze mee aan het onderbrengen van het leerplan godsdienst in ZILL!, het nieuwe leerplanconcept van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Hoe kan ik met mijn klas authentiek, levensecht en creatief met Bijbelverhalen werken? En dat binnen het tijdsbestek van één lesuur? Biblioloog is een werkmethode, die je daarbij mogelijks kan helpen. Door het spelen van een rol … met je leerlingen … in een Jezus-verhaal kruipen … Hem even mogen aanraken … je door Hem laten raken … spelenderwijs Zijn kracht op het spoor komen.

Biblioloog is een sterke methode om samen met je leerlingen biddend, fantaserend, inlevend de band tussen leven en geloof te  ervaren, zonder theoretiseren, zonder moraliseren. Gewoon het verhaal zijn gang laten gaan …

Karel Van Springel was actief binnen de lerarenopleiding van de Karel de Grote-Hogeschool te Antwerpen. Zijn gedrevenheid om de waaier aan rijkdommen in de Bijbel te exploreren, gaf en geeft hij verder door als initiatiefnemer en begeleider van de bibliodrama-opleiding te Antwerpen en als nascholer godsdienst. Tevens is hij auteur van ‘Beestenberg’, een methode conflicttransformatie voor basisonderwijs van Pax Christi Vlaanderen.

Werken met symboolpanelen is een methodiek die erop gericht is te werken met Bijbelse verhalen.

In deze verhalen maken de schrijvers gebruik van symbolische taal. Om de Bijbelse verhalen te begrijpen, is het dan ook nodig te durven overstappen van de vraag ‘Is dat werkelijk zo gebeurd?’ naar de vraag: ‘Wat wil dat verhaal ons vertellen? Wat wil het ons vertellen over God en mens?’

Doorheen de workshop maken we kennis met een reeks gestileerde, in symbolische kleuren uitgevoerde tekeningen. We gaan zelf aan de slag met een verhaal en verkennen de verschillende manieren om te werken met symboolpanelen.

Chris Smits is pastorale werkster in het bisdom Antwerpen. Tevens is zij werkzaam in Hof Zevenbergen, centrum voor stilte, verdieping en ontmoeting.

In deze workshop tonen we aan en ervaren wij hoe we met YouTube-video’s op aantrekkelijke wijze diepe onderwerpen bespreekbaar kunnen maken. De workshop begint met een “geleide meditatie” aan de hand van “knotsgekke” YouTubes. Vervolgens wordt nagedacht over hoe je dergelijke YouTubes kan gebruiken in de klas of in kleine groepjes. Alles wordt geïllustreerd met talrijke korte YouTubes.

Na een korte loopbaan als advocaat, begon  Nikolaas Sintobin in 1989 aan zijn opleiding als jezuïet. Hij werkte 10 jaar als leraar en schoolpastor en verdiepte zich in de ignatiaanse pedagogie en spiritualiteit. Vervolgens werkte hij in het bezinningscentrum van de jezuïeten in Drongen. Thans is Nikolaas vooral actief als internetpastor via websites als www.inalledingen.org, www.gewijderuimte.org, www.ignatiaansbidden.org, www.verderkijken.org, www.jezuieten.org, www.biddenonderweg.org …

De laatste jaren kennen yoga, mindfulness en meditatie een stevige opmars in Vlaanderen, ook in de kleuterklas. Ook het godsdienstonderwijs implementeert yoga, mindfulness en meditatie om kinderen vanuit de beleving te laten kennismaken met de inhouden van het Werkplan Godsdienst.

Yoga, mindfulness en meditatie zijn immers op zich geen ‘godsdienst’, maar het zijn hulpmiddelen om de godsdienstactiviteiten te ontplooien bij de kinderen.

In deze sessie kan je zelf ervaren hoe je godsdienstactiviteiten  kan verrijken met kleuteryoga, mindfulness en de bewegingspedagogiek van Veronica Sherborne. Op een speelse  en creatieve manier kan je kennis maken met deze verschillende disciplines. Er is een aanbod van werkhoudingen die gaan van yogahoudingen, ademspel, dans, muziek en expressie, massage, ontspanning, verhaal, visualisatie, zintuigspel, stiltespel, concentratiespel, contactspel….

Na deze werkwinkel kun je direct met de inhouden aan de slag in je kleuterklas.

Liesbet Celis is kleuterleidster en kinderyogadocent. Zij verzorgt regelmatig workshops en nascholingen rond kleuteryoga, mindfulness en Sherborne in het kader van godsdienstactiviteiten.

Ben je op zoek naar een creatieve, speelse en ervaringsgerichte manier om Bijbelverhalen te verkennen met kinderen, jongeren of volwassenen?
Misschien hoorde je al spreken over Godly Play?

De verteller spreekt de nieuwsgierigheid en verbeelding van kinderen aan om zo samen met hen een rijkdom van betekenissen te ontdekken in de verhalen. Kinderen mogen leren en ontdekken hoe alle verhalen van God en mensen op een of andere manier verbonden kunnen zijn met hun eigen levensverhalen.

Nieuwsgierig? Je bent welkom in deze kennismakingssessie waarin we samen op verkenning gaan.

Kathleen Hoebregts is als docente RZL en godsdienst verbonden aan de lerarenopleiding van UC Leuven-Limburg. 

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

In deze werkwinkel kan je kennismaken met de wijze waarop het vak godsdienst in het leerplanconcept werd opgenomen. Met  concrete werkvormen kan je verkennen hoe je godsdienst geïntegreerd kan aanpakken. We proberen dit met concrete materialen uit.

Katrien Tonnard werkte mee aan het Werkplan en Leerplan en Raamplan godsdienst voor kleuter- lager en buitengewoon onderwijs. Als inspecteur-adviseur godsdienst werkte ze mee aan het onderbrengen van het leerplan godsdienst in ZILL!, het nieuwe leerplanconcept van Katholiek onderwijs Vlaanderen.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

Zie info voormiddagsessie.

We gaan praktisch aan de slag met een tweetal stiltespelletjes, een korte quiz, een krachtig stiltemoment en een aanzet om morgen te starten met een eenvoudig stilte-experiment in je klas. ‘Thuiskomen bij zichzelf’ in de stilte geeft jou en je leerlingen groeikansen in concentratie, aandacht, zelfbeheersing en discipline. Het zijn stevige stimulansen in elk pedagogisch proces en in de ontwikkeling van je talenten en die van je leerlingen. Stilte ontdekken als een dagelijkse evenwichtsoefening in innerlijke rust, wijsheid, kracht en stabiliteit. Lichamelijk, verstandelijk, emotioneel en innerlijk meer ‘baas’ worden over zichzelf. Deze eenvoudige meditatievorm geeft kansen aan jou en je leerlingen om je diepste persoonlijkheid te ontdekken, te ontwikkelen en te vormen, in dialoog met jezelf, met anderen. Groeien in innerlijke kracht om gelukkig te zijn en vredevol samen te leven.

Vanuit deze stiltebeleving groeit er ook meer openheid om Bijbelverhalen, Jezusverhalen, gelovige symbolen en sacramenten te ontdekken en te beleven.    meer info:  www.DeKrachtvandeStilte.be

Theo De Haes is meditatiecoach sinds 2008. Na 20 jaar in de banksector zet hij in 2002 de stap naar het onderwijs (leermeester godsdienst). In 2006 ontdekt hij hoe in Australië in vele christelijke scholen de stilte opnieuw ingang vindt. Vanaf dan experimenteert hij regelmatig met stilte in de klas. Tijdens de volgende schooljaren gaat hij op vraag van de leerlingen zelf samen met hen verder op ontdekking met deze vorm van meditatie. Sindsdien voelt hij zich geroepen om deze ervaring met velen (kinderen, jongeren, kleuters, leerkrachten en ouders) te delen, zodat ook zij met hun innerlijke kracht sterker in het leven kunnen staan. Vanaf 2008 geeft hij zijn ervaring door via workshops, pedagogische studiedagen, personeelsvergaderingen, begeleiding van schoolteams. Hij vervolmaakte zich via meerdere opleidingen in meditatie o.a. bij Laurence Freeman in London.

Zie info voormiddagsessie.